Nguyễn Đê là con trai đầu của Định Quốc Công Nguyễn Bặc. Về năm sinh, năm mất của Nguyễn Đê chưa thấy tài liệu nào nói tới, Chỉ biết rằng, khi cha ông, còn tại chức trong triều đình Hoa Lư thời Đinh Tiên Đế thì ông luôn được bên cạnh Người, được nuôi dạy cả về văn chương và võ nghệ.
Sau khi Nguyễn Bặc bị Lê Đại Hành bắt về kinh sự Hoa Lư hành quyết, Nguyễn Đê cùng em trai là Nguyễn Đạt và gia quyến bỏ kinh thành Hoa Lư, bỏ làng Đại Hữu, chạy lên Kinh Bắc (Bắc Ninh) để lánh nạn. Sau đó, Nguyễn Đê xung quân. Vừa để xoa dịu lòng dân, lại khống chế được Nguyễn Đê, Lê Đại Hành dùng ông vào quân cấm vệ của triều đình. Ngay cả khi Vệ Vinh Đinh Toàn (con Trai vua Đinh Tiên Hoàng) sau khi bị phế truất, Lê Đại Hành cũng cho làm tướng, luôn bên cạnh nhà vua, một phần gia công ân đức để thiên hà nhìn vào, một mặt để dễ bề khống chế. Nguyễn Đê không nguôi mối thù của cha mình, nhưng chưa có cơ hội để nổi dậy. Ông vẫn tỏ ra trung thành với nhà Lê, không hề nghĩ gì về mối thú phải trả với Lê Đại Hành.
Đến thời Lê Ngọa Triều (1005-1009). Nguyễn Đê được phong tới chức Hữu Điện Tiền Chỉ Huy Sứ, coi giữ 500 quân tùy long, (quân luôn đã theo nhà vua). Ông lại là chỗ tâm phúc, tâm giao với Lý Công Uẩn và ngầm liên kết với quan Chi Hậu Đào Cam Mộc để lật đổ Lê Ngọa Triều, phò Lý Công Uẩn lên ngôi hoàng đế.
Đại Việt sử ký ghi lại rằng: khi Lê Ngọa Triều (Lê Long đĩnh) băng hà, vua nối ( chỉ Lê Xả, con Lê Long Đĩnh) còn bé, Lý Công Uẩn cùng với Hữu Điện Tiền Chỉ Huy Sứ là Nguyễn Đê mỗi người được đem 500 quân tùy long canh giữ , Đào Cam Mộc là quan Chi Hậu đã gặp quan Thân Vệ là Lý Công Uẩn, phân tích thời thế, lòng người và khuyên Lý Công Uẩn: "Nhân lúc này, vận dụng mưu cao, quyết đoán sáng suốt, xa thì xem dấu cũ Thang Vũ, gần thì xem việc làm của Đinh-Lê, trên thuận lòng trời, dưới theo lòng dân để lên ngôi hoàng đế thay nhà Lê đã đổ nát. Nguyễn Đê đã cùng Đào Cam Mộc dìu Lý Công Uẩn lên chính điện, lập làm vua. "Trăm quan đều lạy rạp ở dưới sân, trong ngoài đều hô vạn tuế, vang dậy cả trong chiều".
Như vậy, cùng với Đào Cam Mộc, Nguyễn Đê đã sáng suốt tìm thấy chân chúa anh minh là Lý Công Uẩn để thay thế nhà Lê đã đổ nát, suy vi. Hành động sáng suốt đó của ông vừa báo ơn nước, vừa trả được thù cho cha. Sau khi Lý Công Uẩn lên ngôi, sắc phong cho Nguyễn Đê làm Quốc Công , Đào Cam Mộc làm Nghĩa Tín Hầu. Con cháu Nguyễn Đê về các triều đại sau này rất phát đạt, sản sinh những nhân vật lịch sử như Nguyễn Ứng Long (đời thứ 9), Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Lý (đời thứ 10), Nguyễn Kim (đời thứ 14), Nguyễn Hoàng (đời thứ 15) - người khai sáng ra nhà Nguyễn sau này.
Sau khi Nguyễn Bặc bị Lê Đại Hành bắt về kinh sự Hoa Lư hành quyết, Nguyễn Đê cùng em trai là Nguyễn Đạt và gia quyến bỏ kinh thành Hoa Lư, bỏ làng Đại Hữu, chạy lên Kinh Bắc (Bắc Ninh) để lánh nạn. Sau đó, Nguyễn Đê xung quân. Vừa để xoa dịu lòng dân, lại khống chế được Nguyễn Đê, Lê Đại Hành dùng ông vào quân cấm vệ của triều đình. Ngay cả khi Vệ Vinh Đinh Toàn (con Trai vua Đinh Tiên Hoàng) sau khi bị phế truất, Lê Đại Hành cũng cho làm tướng, luôn bên cạnh nhà vua, một phần gia công ân đức để thiên hà nhìn vào, một mặt để dễ bề khống chế. Nguyễn Đê không nguôi mối thù của cha mình, nhưng chưa có cơ hội để nổi dậy. Ông vẫn tỏ ra trung thành với nhà Lê, không hề nghĩ gì về mối thú phải trả với Lê Đại Hành.
Đến thời Lê Ngọa Triều (1005-1009). Nguyễn Đê được phong tới chức Hữu Điện Tiền Chỉ Huy Sứ, coi giữ 500 quân tùy long, (quân luôn đã theo nhà vua). Ông lại là chỗ tâm phúc, tâm giao với Lý Công Uẩn và ngầm liên kết với quan Chi Hậu Đào Cam Mộc để lật đổ Lê Ngọa Triều, phò Lý Công Uẩn lên ngôi hoàng đế.
Đại Việt sử ký ghi lại rằng: khi Lê Ngọa Triều (Lê Long đĩnh) băng hà, vua nối ( chỉ Lê Xả, con Lê Long Đĩnh) còn bé, Lý Công Uẩn cùng với Hữu Điện Tiền Chỉ Huy Sứ là Nguyễn Đê mỗi người được đem 500 quân tùy long canh giữ , Đào Cam Mộc là quan Chi Hậu đã gặp quan Thân Vệ là Lý Công Uẩn, phân tích thời thế, lòng người và khuyên Lý Công Uẩn: "Nhân lúc này, vận dụng mưu cao, quyết đoán sáng suốt, xa thì xem dấu cũ Thang Vũ, gần thì xem việc làm của Đinh-Lê, trên thuận lòng trời, dưới theo lòng dân để lên ngôi hoàng đế thay nhà Lê đã đổ nát. Nguyễn Đê đã cùng Đào Cam Mộc dìu Lý Công Uẩn lên chính điện, lập làm vua. "Trăm quan đều lạy rạp ở dưới sân, trong ngoài đều hô vạn tuế, vang dậy cả trong chiều".
Như vậy, cùng với Đào Cam Mộc, Nguyễn Đê đã sáng suốt tìm thấy chân chúa anh minh là Lý Công Uẩn để thay thế nhà Lê đã đổ nát, suy vi. Hành động sáng suốt đó của ông vừa báo ơn nước, vừa trả được thù cho cha. Sau khi Lý Công Uẩn lên ngôi, sắc phong cho Nguyễn Đê làm Quốc Công , Đào Cam Mộc làm Nghĩa Tín Hầu. Con cháu Nguyễn Đê về các triều đại sau này rất phát đạt, sản sinh những nhân vật lịch sử như Nguyễn Ứng Long (đời thứ 9), Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Lý (đời thứ 10), Nguyễn Kim (đời thứ 14), Nguyễn Hoàng (đời thứ 15) - người khai sáng ra nhà Nguyễn sau này.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét